Laatste update op 26 november 2017
Veronica Franco (1546-1591) was een intellectuele vrouw uit de 16e eeuw. Ze wist zich goed staande te houden in een maatschappij die door mannen werd gedomineerd. Ze was niet alleen een courtisane van hoge klasse, ze was tevens dichteres. Wat haar in mijn beleving zo interessant maakt is haar humanistische en feministische inborst (die uit haar gedichten blijkt).
Veronica Franco door Jacopo Tintoretto (of misschien Paolo Veronese) rond 1574, olie op canvas Worcester Art Museum
Een courtisane van hoge klasse is vergelijkbaar met een geisha. Veronica was een goed onderlegde dame die wist wat ze wilde en die zich ondanks haar sociale situatie – vrouwen hadden in die tijd weinig macht en ze werden onderverdeeld in goed (aristocratie) en slecht (de rest) – prima staande wist te houden ook al behoorde ze niet tot de aristocratie. Ze vond in Domenico Venier een goede beschermheer.
Ca’Venier
Haar wereldje speelde zich vooral af rond het plein van haar parochiekerk Santa Maria Formosa. Veronica Franco woonde aan het plein en hier bevond zich ook de literaire salon in het huis van de familie Venier, Ca’ Venier, waar Franco regelmatig acte de présence gaf en haar eigen gedichten declameerde. Haar bekendste dichtbundel is ‘Terze Rime’ (1575), die ze opdroeg aan de hertog van Mantua.
Ze was onder anderen bevriend met de beroemde schilder Jacopo Tintoretto die haar ook schilderde. Op het schilderij van Tintoretto komt er trouwens iets anders onder de stof tevoorschijn dan een onschuldige schouder of elleboog….
De naam ‘Formosa’ van het plein en de kerk is overigens ontleend aan een vermeende Mariaverschijning. Maria zou op deze plek in de vorm van een voluptueuze dame (formosa) zijn verschenen aan de bisschop Sint Magno van Oderzo. Maria vertelde hem dat er een kerk moest worden gebouwd op de plek die een witte wolk zou aanwijzen. De bisschop liet zich ontvallen dat Maria ‘formosa’ was (fraai gevormd) en zo was de naam voor de kerk geboren: de Formosa-kerk.
Chiesa Santa Maria Formosa
Misschien was Veronica Franco ook formosa. Ze leefde in ieder geval grotendeels een rijk leven, maar oud werd ze niet. Na een tijdelijke vlucht uit Venetië tussen 1575-1577, vanwege een man (en niet alleen vanwege de pestuitbraak zoals ook wel wordt beweerd), bleef ze berooid en beroofd achter. Haar huis was geplunderd. Haar beschermheer Domenico Venier was inmiddels gestorven. Veronica Franco zette vervolgens een opvanghuis op Fondamenta del Soccorso voor prostituees die uit het vak wilden stappen. Ze stierf waarschijnlijk in een achterbuurt in Venetië waar de armere courtisanes woonden. Ze werd net geen 46 jaar oud. In 1998 werd de film ‘Dangerous Beauty’ gemaakt, gebaseerd op het boek ‘The honest courtesan’ over Veronica Franco, geschreven door Margharet F. Rosenthal .
Gedicht De gastvrouw
Het gedicht dat ik aan haar verhaal koppel is ‘De gastvrouw’. Het komt uit de bundel Kaleidoscoop en is geschreven op 14 september 1936. Het onderwerp past goed bij een courtisane van hoge klasse. Als ‘cortigiana onesta’, of “geëerd courtisane”, behoorde Veronica tot de sociale elite. Ze was ongetwijfeld een uitstekende gastvrouw.
De gastvrouw
Zij is zeer rijzig in haar lange
Avondjapon van witte zijde.
In haar aschmatte haren vangen
Drie edelsteenenrozen wijde
Lichtgolven op als flakkerschijn,
En kaatsen dan glansparelmoeren
Licht langs de grijze parelsnoeren
Die rond haar hals en armen zijn.Een manteltje bedekt haar boven-
armen en borst, een elleboog
Komt blozend uit een mouw geschoven.
Een voet schuift uit ’t breed geplisseerde
Sleepend gewaad, terwijl haar oog
Zich vrij tot den bezoeker keerde.
Links/bronnen
- Veronica Franco Project, dornsife
- het boek ‘Veronica Franco, the honest courtesan’, door M. Rosenthal
0 reacties