Laatste update op 8 mei 2020
Tekst en foto’s creëren of kopiëren?
Anno 2011 schrijven veel mensen regelmatig iets voor het internet. Als je niet zo goed weet hoe je iets moet verwoorden, is de verleiding groot naar teksten van een ander te grijpen. Ook foto’s worden nogal eens overgenomen. Er zijn een paar belangrijke regels voor het opnieuw publiceren van teksten en foto’s van anderen. In dit artikel meer daarover.
Tekst citeren
Het is wettelijk toegestaan kort te citeren zonder daarvoor toestemming te vragen. Denk aan een citaat dat je voor een artikel, scriptie of recensie gebruikt. Voorwaarde hiervoor is dat je aan bronvermelding doet (naam van de auteur, titel en publicatiedatum). Verder is zo’n citaat alleen toegestaan uit werken die al zijn gepubliceerd. Is dat niet het geval, dan is alsnog eerst toestemming nodig van de auteur (of rechthebbende). De krant Trouw houdt als stelregel aan dat een kort citaat 50 woorden bevat en, wanneer van toepassing, een werkende link naar het betreffende online-artikel. Ter illustratie, het citaat hieronder bevat 78 woorden.
Afbeeldingen citeren
Foto’s en illustraties mogen wel in het geheel worden geciteerd. Maar …
- de grootte en de werkwijze moeten aantoonbaar afwijken van het originele werk
- het citaat moet van toepassing zijn op de plek waar het wordt gebruikt (het gaat over de foto)
- het mag maar een klein onderdeel van het geheel uitmaken
- en let op: hergebruik van afbeeldingen als illustratie/opleuken is niet toegestaan
ICT-jurist Arnoud Engelfriet zegt hierover in het artikel “Citeren uit afbeeldingen – het beeldcitaatrecht” (laatst gewijzigd op 13-02-2011):
“Zomaar een plaatje van een molen tonen bij een artikel over molens is bijvoorbeeld geen beeldcitaat. Dat plaatje heeft geen band met het artikel. Gaat het artikel over een specifieke molen en toon je een klein fotootje van die molen, dan is dat meer dan versiering. Dat zal meestal wel mogen, zolang de foto maar niet de overhand krijgt bij je artikel. Een grote foto met twee zinnen over wat daarop te zien is, is geen geldig citaat.“
Wil je een foto vertonen zonder al te veel gedoe, probeer dan stockfoto-sites. Je kunt daar, al dan niet tegen betaling, prachtige foto’s vinden ter illustratie van je webartikelen. Ik raad Pixabay aan.
Wanneer eindigt auteursrecht?
Soms mag je teksten, muziekstukken of afbeeldingen van bijvoorbeeld schilderijen wel onbeperkt gebruiken (dus ook commercieel). Auteursrecht eindigt namelijk 70 jaar na het overlijden van de maker, te rekenen vanaf 01-01 van het jaar volgend op het jaar van overlijden van de maker. Als het om werk gaat dat anoniem of onder een pseudoniem is verschenen, dan is de termijn van bescherming 70 jaar vanaf de eerste openbaarmaking van het betreffende werk. Voor postume werken eindigen de rechten 25 jaar na de geoorloofde bekendmaking of mededeling aan het publiek. De werken worden dan “publiek domein”.
Wat is het publiek domein?
Kortom, met de term “publiek domein” worden werken zoals teksten, schilderijen, beelden, geluidsopnamen etc. bedoeld die vrij zijn van auteursrechten. In geval van reproducties van tweedimensionale kunstwerken ouder dan 70 jaar (schilderijen, tekeningen) geldt dat deze als publiek domein worden beschouwd, omdat de kopie geen oorspronkelijk karakter heeft. Hierover is belangrijke rechtspraak bekend inzake Bridgeman Art Library versus Corel Corp. Het betekent simpelweg dat bijvoorbeeld musea geen auteursrecht hebben op (vertoning van) de schilderijen die daar hangen. Een afbeelding van zo’n schilderij kun je dus gerust ter illustratie in je webartikel gebruiken.
Links
Wil je meer lezen over auteursrecht, dan zijn de volgende links handig.
- Wikipedia-artikel over auteursrecht »
- Wikipedia-artikel over het publiek domein »
- Wikepedia-artikel over auteursrecht op publiciteitsfoto’s »
- Wikipedia-artikel over auteursrechten voor auteurs »
- Arnoud Engelfriet over beeldcitaatrecht »
- Arnoud Engelfriet over foto’s op het internet »
Deze tekst van mij is eveneens gepubliceerd op 21 juli 2011 bij Contentgirls »