Laatste update op 18 november 2017
Een kunstwerkje dat je zomaar kunt missen, al sta je er pal naast: een beeldengroepje met vier figuren in roodporfier (een zeer hard stollingsgesteente, vulkanisch, een soort graniet). Het is je vergeven hoor, als je het kunstwerkje mist: het is namelijk aangebracht op een hoek van de Basilica San Marco, naast het Palazzo Ducale. Er is op die plek dus meer te zien en daardoor ontsnapt het beeldhouwwerk zo aan je aandacht.
Maar het kunstwerkje is wel degelijk je aandacht waard. Dat is in de eerste plaats omdat het ouder is dan alles wat je daar om je heen ziet: het dateert namelijk uit het begin van de 4e eeuw v.o.j. Het is in 1204 tijdens de Vierde Kruistocht buitgemaakt gedurende een van de Venetiaanse rooftochten. Waarschijnlijk is het kunstwerk afkomstig van een van de pilaren van het Philadelphion Paleis in Constantinopel.
Tetrarchen in Venetië, innige omhelzing
Naar het kunstwerkje wordt verwezen onder de naam Tetrarchen. Een tetrarch is iemand die een vierde deel van een land beheerste. De figuren zijn waarschijnlijk die van keizer Diocletianus (284-305) en zijn schoonzonen en medebestuurders Maximinianus, Constantijn en Valerius.
Maar Venetië zou Venetië niet zijn als er niet een andere, mysterieuze lezing de ronde zou doen. De vier figuren zouden volgens de Venetianen juist op deze plek op de muur zijn versteend als afschrikwekkend voorbeeld voor dieven. De plek is namelijk een hoek van de schatkamer van de basiliek. De legende wil dat de figuren vier Moren zijn die de schat wilden stelen. Door een wonder zou de heilige San Marco de dieven in steen hebben veranderd. De lezing van de Tetrarchen snijdt echter meer hout en niet alleen vanwege de beelden zelf, maar ook vanwege de missende linkervoet (daar kom ik zo op). Een tetrarchie bestond uit twee senior-keizers (de Augusti) en twee junior-keizers (de Caesars). Dat past bij het kunstwerk: twee van de vier beelden hebben baarden, de andere twee niet. Bovendien lijken de ouderen de jongeren te beschermen.
De missende voet
Van de meest rechtse figuur mist de linkervoet. Dat is duidelijk te zien, want de voet is vervangen door een stuk wit gesteente. Hilarisch genoeg blijkt het origineel ook nog te bestaan: het werd in de jaren ’60 van de vorige eeuw (toen pas!) door archeologen in Istanbul gevonden, vlakbij de Bodrum Moskee. Dit onderschrijft de theorie van het beeldgroepje als zijnde tetrarchen. Wat ik nog het leukst vind is dat je de voet van het kunstwerk tegenwoordig ook kunt bewonderen. De grap is dat je daarvoor wel naar Istanbul (Archeologiemuseum) moet reizen. Turkije is uiteraard niet van plan de voet aan Venetië cadeau te doen.
Gedicht Wereldsch liedje
De tetrarchen lijken elkaar vast te houden, als leermeester en leerling in een liefdevolle band. Een innige, versteende verstrengeling. Wat mij betreft past het erotisch aandoende ‘Wereldsch liedje’ daarbij. De Mérode schreef het rond 1920 en het is gepubliceerd in Verzamelde Gedichten.
Wereldsch liedje
Wat is het goed, naast je te staan
En door je haar te streelen
Glimlachend laat je mij begaan
Met “’t kinderachtig spelen”Mijn hand vindt op zijn vromen tocht
Je ooren en je wangen,
Heeft, o die vleier, vóór je ’t docht
Je heele hoofd gevangen.Al hou jij je nu vreeslijk groot,
En weert mij met je handen,
Mijn mond is als een schip in nood,
Dat overal wil stranden,Dán op je haar, dán op je wang,
Vlak bij je warme lippen.
Al duurt het ditmaal nog zoo lang,
Ik laat mijn buit niet glippen.Wat lachen nu je oogen zoet …
Er baat geen wederstreven.
En daarom wil je (want je moet)
Mij gul je lippen geven.O zuivre kussen, zacht en warm,
De wereld gaat verzinken,
Wij voelen vast elkanders arm,
en huiveren… en drinken.
0 reacties