Laatste update op 5 augustus 2021

Was deze jongedame sluw en bedachtzaam? Was ze door anderen in haar rol voorbestemd, werd ze gedwongen? Bedrogen? De verhalen over Caterina Cornaro verschillen. Ze was zeker een speelbal van hogere machten, maar gelukkig was ze ook een sterke vrouw. Ze maakte het beste van haar leven en wist haar waardigheid te behouden, ondanks het leed dat haar werd aangedaan. En ze is een van de belangrijkste vrouwen uit de geschiedenis van Venetië.

Caterina Coronaro, 1542, doorTitiaan (kunstwerk te Florence)

Caterina Coronaro, 1542, doorTitiaan (kunstwerk te Florence)

Caterina (1454-1510) komt uit de familie Cornaro die vier doges voortbracht. Het was een voorname, aristocratische familie. Ze werd geboren op de plek waar tegenwoordig het Palazzo Corner della Regina staat. Ze volgde haar onderwijs in het klooster.

Complottheorie

Toen ze veertien jaar was, vroeg de koning van Cyprus, Jacobus II, haar ten huwelijk. Ik denk niet dat nee-zeggen tot haar mogelijkheden behoorde. Er werden meteen huwelijksafspraken gemaakt.

Een van de afspraken was dat Caterina de troon van Cyprus zou krijgen als de koning kwam te overlijden en er geen zoon zou zijn die aanspraak op de troon kon maken. Feitelijk betekende die afspraak dat de koning van Cyprus zijn koninkrijk aan Venetië zou nalaten in het geval Caterina op de troon kon plaatsnemen. Wat er vervolgens gebeurde, laat zich raden.

Koningin van Cyprus, tegen wil en dank

In 1472, vier jaar na het aanzoek, trouwden Jacobus II en Caterina. Ze was toen achttien jaar en ondertussen door de doge tot ‘dochter van Venetië’ benoemd. Toen begon de ellende. Haar man overleed binnen het eerste huwelijksjaar; maar Caterina was op dat moment zwanger. Helaas overleed ook zoonlief al binnen een jaar na zijn geboorte. De afspraken die bij het huwelijk waren gearrangeerd, hadden dus tot gevolg dat Caterina inderdaad koningin van Cyprus werd. En zo kreeg de republiek via haar ‘dochter van Venetië’ zeggenschap over Cyprus.

Caterina Cornaro, koningin van Cyprus, door Gentile Bellini (kunstwerk te Florence)

Caterina Cornaro, koningin van Cyprus, door Gentile Bellini (kunstwerk te Florence)

Op haar veertiende kon Caterina die huwelijksafspraken natuurlijk niet zelf arrangeren. De machtige mannen van Republiek Venetië hadden daar een handje in. Ik denk dat ze al bij voorbaat werd verraden door haar eigen Venetië, want er was ongetwijfeld allang een plan getrokken met Caterina als speelbal.

Het plaatje is daarmee wat mij betreft wel duidelijk: Venetië wilde het voor het zeggen krijgen op Cyprus en daar werd ook voor gezorgd. Hoe toevallig is het dat zowel haar man als zoon zo kort na elkaar stierven? Toch liep het anders dan Venetië had voorzien: de Cyprioten hadden namelijk veel waardering voor hun koningin en ze bleef in die functie tot 1489. In dat jaar werd ze min of meer gedwongen de zeggenschap over Cyprus officieel over te dragen aan Venetië.

Ze vertrok in het zwart, huilend, uitgezwaaid door het volk dat haar op handen droeg. In ruil voor haar verplichte vertrek kreeg ze een groots onthaal in Venetië en privileges die koningin-waardig waren. Als vergoeding kreeg ze het stadje Asolo in de Veneto en daar wijdde ze haar leven aan kunst en cultuur.

Het portret rechts is gemaakt door Gentile Bellini, de wat onbekendere broer van Giovanni Bellini; zoons van Jacopo Bellini ».

Voorbestemd

Dat was het leven van Caterina. Ze was voorbestemd, voorgelogen, bedrogen en aan de kant gezet. Ze moest trouwen en ze moest het verlies van haar man en zoon (en twee andere familieleden) verwerken. Er wordt ook wel beweerd dat Caterina haar eigen man heeft vergiftigd, maar daar zijn geen bewijzen voor. Een andere toedracht, geïnitieerd door de republiek Venetië, ligt meer voor de hand. Uiteindelijk stierf Caterina op 10 juli 1510 in Palazzo Corner, waar ze haar toevlucht had genomen nadat Asolo was ingenomen door keizerlijke troepen. In dit palazzo is tegenwoordig het Archivio Storico della Arti Contemporanee gevestigd.

Grafmonumenten Cornaro’s

Het grafmonument van doge Marco Cornaro is te vinden in de Chiesa San Zanipolo. Een aantal Cornaro’s ligt begraven in de Chiesa dei Santi Apostoli di Christo (Cannaregio). De graven zijn te herkennen aan marmeren gedenkplaten. Caterina Cornaro lag hier in eerste instantie ook begraven (de plek is gemarkeerd), maar zij is zeventig jaar later herbegraven in de Chiesa di San Salvador (in de wijk San Marco) toen er een nieuw grafmonument voor haar was gemaakt. Een onderdeel hiervan is een bas-reliëf dat het moment uitbeeldt waarop koningin Caterina Cornaro de zeggenschap over Cyprus overdraagt aan de doge via het symbolisch overhandigen van haar kroon.

Regata Storica

Venetië eert Caterina nog steeds. In haar nagedachtenis (maar vooral ook om de overdracht van Cyprus aan Venetië in 1489 te herdenken) wordt jaarlijks de Regata Storica gehouden op de eerste zondag in september. De optocht begint met een tocht over het Canal Grande met de prachtigste vaartuigen en de bemanning gehuld in traditionele kledij. Na de optocht volgen verschillende roeiwedstrijden, waarvan naar verluidt de gondelrace tussen gondeliers het spannendst is. Gondelier Kiko vertelde mij dat hij vroeger ook aan deze races meedeed en dat hiervoor serieus moet worden getraind. Het zijn dan ook voornamelijk de jongere gondeliers die aan de wedstrijd meedoen.

En hoe het met Cyprus afliep? Generaal Marcantiono Bragadin » liet in 1571, tachtig jaar nadat Venetië Cyprus in handen kreeg, op gruwelijke wijze het leven na het beleg van Famagusta waarbij Cyprus moest worden prijsgegeven aan de Ottomanen. De relieken van Bragadin (een deel van zijn gevilde huid) zitten in een urn die op een monument in de San Zanipolo staat. Uiteindelijk heroverde Venetië het eiland in datzelfde jaar tijdens de zeeslag die bekend werd als de Slag bij Lepanto.

Gedicht De kinkhoorn

Bij het gedicht ‘De kinkhoorn’ zie ik de adellijke vrouw die voor het laatst langs het strand in Cyprus loopt en de schelp oppakt. Ze voegt haar eigen liefde en leed toe aan de schelp. Misschien helpt het haar om door te kunnen met haar eigen leven. Het gedicht komt uit de bundel Chineesche Gedichten en is geschreven op 25 juli 1932.

De kinkhoorn

Ik liep aan ’t strand, mijn harde roode voeten
Sloegen een kreunen uit het natte zand,
En plassend sloeg het water aan mijn voeten.

Toen wierp de zee een schoon gedraaide kinkhoorn,
Een parelmoeren kinkhoorn, voor mijn voeten.
Ik hief de schelp gedachtloos aan mijn oor.

Ik hoorde een fluisteren en zalig lachen,
En tot mijn hart drong ’t eindloos murmureeren
Van liefde en een diep geschrei van wee.

Toen stamelde ik in ’t ruischen van den kinkhoorn
Mijn eigen liefde en mijn eigen nood.
En ‘k slingerde den parelmoeren kinkhoorn
Ver in de zee met al mijn liefde en nood.

Links

Bijgewerkte pagina van juni 2012


0 reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

2 + 3 =

Pageviews voor omzetting: 745 Mastodon